امید به روایت کلاسویتس ؟

«هیچ دولتی نباید تقدیر خود را، یعنی کلِ وجودش را به نتیجه‌ی یک نبرد وابسته بداند، حتی اگر نبردی بسیار تاثیرگذار باشد. در صورتِ شکست، تولیدِ نیروهای جدید یا تضعیفِ طبیعیِ حمله در زمان، می‌تواند به تغییر اوضاع بیانجامد، یا ممکن است نیروهای خارجی از راه برسند. هیچ وقت برای نابود شدن دیر نیست، و همان گونه که کسی در حال غرق شدن است، حتی به شاخه‌ی کاهی متوسل می‌شود، در نظمِ طبیعیِ دنیای اخلاق است که یک ملت، وقتی خود را در آستانه‌ی نابودی می‌بیند، راهی را نرفته نگذارد.»

کلاسویتس، «از جنگ»، ۱۸۳۲

متن به زبان فرانسه :

"Aucun Etat ne doit croire son sort, c'est-à-dire toute son existence, attaché à l'issue d'une seule bataille, fût-elle des plus décisives. Dans le cas d'une défaite, la reproduction de nouvelles forces, ou l'affaiblissement naturel qu'éprouve l'attaque à la longue, peut amener un revirement dans les événements, ou bien il peut arriver des secours extérieurs. Il n'est jamais trop tard pour périr ; et de même que celui qui se noie saisit instinctivement jusqu'à un fétu de paille, de même il est dans l'ordre naturel du monde moral qu'une nation épuise jusqu'au dernier moyen de salut, lorsqu'elle se voit lancée au bord de l'abîme." (Clausewitz, "De la guerre", 1832)